Onze groenten zijn oorspronkelijk wilde, eetbare planten. In de loop van de geschiedenis is de mens eerst van verzamelaar overgestapt naar het zelf telen van de eetbare gewassen. Daarna is hij stilaan de planten gaan ‘verbeteren’ in functie van opbrengst, smaak, ….
In de 19de eeuw gingen chemici zich bezighouden met voeding. Vanaf dan at men geen voedsel meer maar voedingsstoffen. Eiwitten, vetten en koolhydraten waren de belangrijkste bestanddelen van voedsel met voorop de dierlijke eiwitten. Later zijn daar vitaminen en mineralen bijgekomen en nog later vezels. Uiteindelijk eten we op dit moment vooral groenten die sterk geselecteerd zijn op een aantal kenmerken die niet zozeer met de voeding als wel met het telen te maken hebben.
Beschermende stoffen zijn verdwenen
Eén van de kenmerken van onze hedendaagse groenten is dat ze een vrij neutrale smaak hebben. Bitterheid is niet zo aantrekkelijk en is zoveel mogelijk geweerd. Bij andijvie en witloof zit dat er nog een heel klein beetje in. Door de bitterheid te weren zijn de bitterstoffen grotendeels verdwenen uit de groenten. Maar bitterstoffen zorgen er nu juist voor dat de spijsvertering op gang komt en dat afvalstoffen afgevoerd worden.
Marion de Kort noemt in haar boek ‘Eetbare Wilde Planten’ * vijf belangrijke voedingsstoffen die grotendeels uit onze voeding verdwenen zijn. Het zijn looistoffen, bitterstoffen, etherische oliën, slijmstoffen en chlorofyl. Ze noemt ze de beschermende stoffen omdat ze instaan voor het afvoeren van gifstoffen en ook infectie en ontsteking bestrijden.
Deze stoffen zijn wel te vinden in wilde planten, dit zijn planten zoals ze in de natuur voorkomen en die niet geselecteerd zijn door de mens. Meestal delen we die in onder de noemer ‘onkruid’. We noemen ze onkruid omdat ze spontaan gaan groeien, zelfs als we ze voortdurend proberen uit te roeien. Het zijn sterke planten die zich heel gemakkelijk uitzaaien of die doorlevend zijn.
Mensen die bewust omgaan met hun voeding weten al langer dat het bladgroen gezonde stoffen bevat en dat wilde planten beter zijn voor onze gezondheid dan de gecultiveerde groenten. Gooi ook het groen van de prei niet weg maar gebruik het helemaal. Oerprei bestaat vooral uit groen blad en heeft slechts een klein stukje wit.
Eetbare onkruiden zijn ‘in’
Rucola is erg in de laatste tijd. Er bestaan 2 soorten: de eenjarige, gecultiveerde (Eruca sativa) en de doorlevende, wilde (Diplotaxis tenuifolia). De laatste is eigenlijk een onkruid (Grote Zandkool) en gedraagt zich ook als dusdanig: ze zaait zich vrolijk overal uit. Maar ze smaakt sterker door dan de gecultiveerde rucola en valt bij steeds meer mensen beter in de smaak dan de gecultiveerde. Bovendien hoef je ze maar één keer te zaaien, nadien is oogst gegarandeerd voor de rest van uw leven.
Een gelijkaardig verhaal geldt voor de tuinkers. De wilde plant, nl. de kleine veldkers is algemeen gekend als onkruid, terwijl men vaak niet weet dat die plant eetbaar is. Nochtans smaakt ze heerlijk en ze smaakt weer sterker door dan de gekweekte tuinkers. En kleine veldkers zaait zich zonder enige tussenkomst van onzentwege massaal uit. Het gekke doet zich voor dat mensen zich kromwerken om die kleine veldkers ‘klein’ te krijgen en ondertussen voortdurend tuinkers zaaien. Ook winterkers of Barbarakruid is een wilde kerssoort die heel scherp smaakt. Het is een soort die in de winter beschikbaar is om te eten en ze zaait zich spontaan verder uit.
Vele soorten
Andere eetbare onkruiden zijn brandnetel, zevenblad, paardenbloem, look-zonder-look, madeliefje, melganzevoet, knopkruid, witte klaver, veldzuring… Als je rondkijkt in je tuin zal je wel al heel wat van die ‘onkruiden’ of beter ‘gezondere groenten’ vinden. Sla ook eens een boek open over eetbare kruiden en je krijgt veel nieuwe ideeën en smaken. Probeer regelmatig nieuwe planten uit, varieer en geef ruimte aan je creativiteit.
Ondertussen geef je een meerwaarde aan dat onkruid waar je het zo moeilijk mee had. Ineens sta je met andere ogen in je tuin en wat eerst afval was, is nu gegeerde grondstof. Overdrijf in het begin niet met de wilde kruiden, alles moet wennen, ook je lichaam moet wennen aan de veranderde aanvoer.
* Marion de Kort ‘Eetbare Wilde Planten’ , Schildpadboeken, 2014, ISBN 978 90 77463 26 0
Laatste berichten van Yggdrasil (toon alles)
- Verslag van de Tweede Permacultours - 15 oktober 2015
- Permacultours: Uitstappen Georganiseerd door PermacultuurNetwerk Vlaanderen - 7 mei 2015
- Permacultuur Voor de Hele Mens (Deel 2) - 11 december 2014
Er is inmiddels een nieuw boek van me verschenen: Eetbare Wilde Planten, leer koken met de natuur (http://www.eetbarewildeplanten.com/boek-eetbare-wilde-planten-leer-koken-met-de-natuur/) Wildgroene groet! Marion.