Het was de week van de bekendmaking van de bonussen voor de bestuurlijke top van de ING en de ABNAmro-bank. Verontwaardiging en reacties op met name sociale media waren niet van de lucht. Aangezien mijn vorige blog ging over een @ander soort geld besloot ik mij nog eens wat verder te verdiepen in het thema geld. Het is aardig om een @ander soort geld te beschouwen als een oplossingsrichting voor een probleem maar het leek me goed om ook dat probleem eens nader te beschouwen. Ik werd op dat spoor gezet door een uitzending van Tegenlicht waarin Joris Luyendijk vertelt over het leven in de City, het Londense financiële zakencentrum, dat tevens het onderwerp is van zijn nieuwe boek: Dit kan niet waar zijn.
Zowel het Tegenlicht-uitzending als het boek schetsen een verbijsterend beeld. Niet alleen een verbijsterend beeld, ook een somber en beangstigend beeld. Dat komt vooral omdat beiden zich hoofdzakelijk richten op het probleem en niet op de (een) oplossing. En het probleem is complex. Ik pretendeer niet dat ik het probleem van A tot Z doorzie, noch dat ik het op een relatief eenvoudige manier voor het voetlicht kan brengen. Toch valt me iets op. De problemen bij de banken en manier waarop wij denken over economische groei hebben met elkaar te maken. Ze veronderstellen elkaar.
Economische groei
Als we niet iets veranderen aan de manier waarop we denken over economische groei zal er ook in de financiële wereld niet veel veranderen. Als we als permaculturisten kijken naar groei in de natuur dan zien we eigenlijk altijd dat groei op een bepaalde manier verloopt. Jonge plantjes en dieren groeien hard tot ze volwassen zijn en dan vlakt de groei af en worden ze niet meer groter. In de natuur kun je niet oneindig doorgroeien en zie je zelden voorbeelden van wat we noemen exponentiële groei. Als we ze al zien, in de vorm van kankercellen bijvoorbeeld is dat zelden een goed teken.
Economische groei is een vorm van exponentiële groei. Dit wordt mooi en pijnlijk duidelijk gemaakt in het filmpje met een ook al zo sombere titel: ‘There is no tomorrow’. Bij een economische groei van 2 procent verdubbelt een economie elke 35 jaar. Dat betekent dat er ook in toenemende mate vraag zal zijn naar bijvoorbeeld fossiele brandstoffen om die groei mogelijk te maken. Maar ook dat de hoeveelheid geld groeit. Moet groeien. En zo houdt het elkaar voortdurende in een wurggreep.
Economische bloei
In een @nder soort geld stellen de auteurs de term economische bloei voor als alternatief voor economische groei. Economische bloei die groeicurves volgt die in de natuur gangbaar zijn en in evenwicht met die natuur die in veel gevallen de randvoorwaarden creëert. Luyendijk laat zien dat we geen veranderingen vanuit de bankensector zelf hoeven te verwachten. Ook de meeste politici staren zich nog altijd blind op economische groei. Het is aan ons consumenten om vorm te geven aan economische bloei.
Petra Brocke
Laatste berichten van Petra Brocke (toon alles)
- Permacultuur Magazine ziet levenslicht - 2 juli 2015
- De eetbare tuin – recensie - 18 juni 2015
- Permacultuurfestival nadert - 28 mei 2015